Στην τελική ευθεία για την προκήρυξη ενός νέου μέτρου για ενίσχυση πρώτης εγκατάστασης νέων γεωργών βρίσκεται το υπουργείο Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Για πρώτη φορά μέσα από το σχέδιο αυτό θα δίνεται εφάπαξ ποσό μέχρι και €50 χιλ. από τις €20 χιλ. που αφορούσαν οι προηγούμενες προκηρύξεις, και δικαιούχοι μπορεί να είναι νέοι μέχρι 40 ετών. 

Η διενέργεια νέων προκηρύξεων αναμένεται εντός Νοεμβρίου και αντιμετωπίζεται από το υπουργείο ως ευκαιρία αντιμετώπισης των νέων προκλήσεων που αναδεικνύονται για τον πρωτογενή τομέα, καθώς και εναρμόνισης με την αυξημένη περιβαλλοντική φιλοδοξία της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και της Πράσινης Συμφωνίας.

Παράλληλα δίνεται έμφαση στη διευκόλυνση και ένταξη νέων γεωργών στο τομέα με ειδική έμφαση σε καινοτόμες δράσεις, στην έξυπνη γεωργία, στην πράσινη ανάπτυξη και την κυκλική οικονομία, στην ένταξη και στήριξη νέων αγροτών και στη διαχείριση ιδιαιτεροτήτων του πρωτογενούς τομέα στην Κύπρο. Επομένως, μέσα από το σχέδιο μπορούν να επιδοτηθούν άμεσα έως και 100 νέα πρόσωπα τα οποία ωστόσο δεν θα πρέπει να έχουν εγγραφεί στο μητρώο των Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων σε διάστημα μεγαλύτερο των 18 μηνών από την ημερομηνία υποβολής τους στο νέο μέτρο που θα προκηρυχθεί. Σημειώνεται ότι οι νέοι αγρότες θα μπορούν να επωφεληθούν ταυτόχρονα από το μέτρο για επενδύσεις στις γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις.

Είναι γνωστό ότι οι νέοι της υπαίθρου βρίσκονται αντιμέτωποι με προκλήσεις όπως η εγκατάλειψη των περιοχών τους, η απερήμωση και γενικά η απομόνωση τους από τις αστικές περιοχές. Ωστόσο, ακόμα και σε αυτές τις περιοχές υπάρχουν ευκαιρίες, οι οποίες θα πρέπει να αξιοποιηθούν από τους νέους, με εφόδια την τεχνική τους κατάρτιση, τη διάθεση τους για πρόοδο και ανάπτυξη και το υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο.

Τόσο στις ορεινές όσο και στις πεδινές περιοχές παρουσιάζονται ευκαιρίες και υπάρχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η παραγωγή ιδιαίτερων τοπικών προϊόντων και η προβολή της διαδικασίας παραγωγής/παρασκευής τους, η ανάδειξη της κουλτούρας και της παράδοσης της κάθε περιοχής, η ενίσχυση της λειτουργίας παραδοσιακών οικογενειακών βιοτεχνιών, οι επενδύσεις σε αγροτουριστικές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις διαμονής και εστίασης, είναι μόνο μερικές από τις ευκαιρίες αυτές. Ιδιαίτερα στα ορεινά, οι νέοι μπορούν να εκμεταλλευτούν την ηρεμία, την ασφάλεια, το φυσικό περιβάλλον, τους πιο ήπιους ρυθμούς ζωής, όπως και το υψόμετρο, που συμβάλλει στην παραγωγή προϊόντων ποιότητας.

Νέοι που επιθυμούν να ασχοληθούν με τον αγροτικό τομέα είχαν την ευκαιρία, την περασμένη Τρίτη, να ενημερωθούν, αλλά και να ανταλλάξουν απόψεις με τους λειτουργούς του υπουργείου Γεωργίας που ετοιμάζουν τις νέες προκηρύξεις των επενδυτικών μέτρων.

Η εκδήλωση για τους νέους πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης Αθαλάσσας που οργάνωσαν από κοινού ο υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Κώστας Καδής και ο πρόεδρος του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου, Κλεάνθης Κουτσόφτας. Συγκεκριμένα την εκδήλωση διοργάνωσαν η Διαχειριστική Αρχή του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ), ο Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου και το Εθνικό Αγροτικό Δίκτυο.

Οι παρευρισκόμενοι εκτός από την ενημέρωση για τα νέα επενδυτικά μέτρα, είχαν τη δυνατότητα να ενημερωθούν και για το σχέδιο χορηγιών για ενίσχυση της νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας που παρουσίασε ο διευθυντής Υπηρεσίας Βιομηχανίας και Τεχνολογίας Χρίστος Φωτιάδης.

Ήταν μια διαφορετική συνάντηση νέων ανθρώπων που ενδιαφέρονταν να ενημερωθούν από πρώτο χέρι για τα νέα μέτρα του ΠΑΑ και το νέο Στρατηγικό Σχεδιασμό 2023-2027, όπως αυτά διαμορφώθηκαν κατά τη διαβούλευση και την ανταλλαγή απόψεων με τους ίδιους τους νέους, καθώς και τις εισηγήσεις που προέκυψαν από αυτούς.

Η ενεργός συμμετοχή των νέων της υπαίθρου στον πρωτογενή τομέα κρίνεται ως πολύ σημαντική, αφού οι γνώσεις και η εμπειρία τους σε θέματα τεχνολογίας και καινοτομίας μπορούν να συμβάλουν στην υιοθέτηση πρακτικών που σήμερα δεν βρίσκονται στο επίκεντρο της γεωργικής/κτηνοτροφικής παραγωγής.

Ο υπουργός Γεωργίας

Απευθυνόμενος στους νέους ο υπουργός Κώστας Καδής, ανέφερε ότι ως υπουργείο «στηρίζουμε με κάθε τρόπο δράσεις όπως η σημερινή, που προωθούν την εμπλοκή των νέων στον αγροτικό τομέα και, ταυτόχρονα, τους δίνουν την ευκαιρία να καταθέσουν τις πολύτιμες απόψεις τους».

Παράλληλα, είπε, τέτοιου είδους συναντήσεις, συμβάλλουν στην υλοποίηση των στόχων του υπουργείου μας για περαιτέρω ανάπτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, για αειφόρο διαχείριση των φυσικών μας πόρων, για αναζωογόνηση της υπαίθρου και για βελτίωση του εισοδήματος αλλά και της καθημερινότητας του αγρότη.

Για τη νέα προγραμματική περίοδο θα ισχύσουν αντίστοιχα μέτρα με επίκεντρο τους νέους, τα οποία διαμορφώνονται λαμβάνοντας υπόψη και τα αποτελέσματα της ευρείας  διαβούλευσης μαζί τους καθώς και νέες τάσεις και εξελίξεις, όπως π.χ. η κατοχύρωση του χαλλουμιού ως προϊόντος Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης και οι συνεπακόλουθες προοπτικές που διανοίγονται στο τόπο μας.

Πρόσθετα προωθείται η υλοποίηση σειράς πρωτοβουλιών και η εφαρμογή νέων νομοθετημάτων που αφορούν θέματα όπως η ανάδειξη της αξίας και της ποιότητας των ποιοτικών αγροτικών μας προϊόντων, η αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών στον αγροτικό τομέα, η βελτίωση της λειτουργίας των Λαϊκών Αγορών προς όφελος του παραγωγού, η προώθηση του θεσμού του επισκέψιμου αγροκτήματος, η βελτίωση της στεγαστικής πολιτικής για τους νέους, η ανάπτυξη υποδομών στην ύπαιθρο, προγράμματα στήριξης της νεανικής επιχειρηματικότητας κ.ά.

Σύμφωνα με τον κ. Καδή το υπουργείο μελετά με προσοχή όλα όσα προβληματίζουν τους νέους και ειδικότερα όσους απασχολούνται στον πρωτογενή τομέα. Θέματα όπως το υψηλό κόστος της αρχικής επένδυσης για τον νέο γεωργό, η διαρκής ανάγκη για ρευστότητα, η δυσκολία άντλησης κονδυλίων και χρηματοδότησης από τις τράπεζες, το κόστος εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης των επιχειρήσεων όπως και άλλα οριζόντια θέματα που δυσκολεύουν τους νέους μας, βρίσκονται ήδη στο επίκεντρο των σχεδιασμών μας, μέσω των οποίων αναζητούνται τρόποι διευκόλυνσης και στήριξης της δραστηριοποίησης τους στον αγροτικό τομέα.

Στη συνάντηση ο υπουργός Γεωργίας ανακοίνωσε την πρόθεση του υπουργείου για προκήρυξη, στο αμέσως επόμενο διάστημα, διαγωνισμού βράβευσης καλών πρακτικών και καινοτομίας στον πρωτογενή τομέα. Σκοπός είναι να δοθεί η ευκαιρία να αναδειχθούν οι πρακτικές αυτές, έτσι ώστε να αποτελέσουν έμπνευση τόσο για όλους τους νέους που θα ήθελαν να δραστηριοποιηθούν στον αγροτικό τομέα όσο και για υφιστάμενους παραγωγούς που επιθυμούν αναβάθμιση των μονάδων τους, μέσω της υιοθέτησης νέας τεχνολογίας και καινοτομίας.

Διόλου εύκολη η πρόσβαση σε χρηματοδότηση

Η Διαχειριστική Αρχή σε συνεργασία με το Εθνικό Αγροτικό Δίκτυο και τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου πραγματοποίησε δύο ανοιχτές διαβουλεύσεις με τους νέους της υπαίθρου και των αγροτικών περιοχών. Οι διαβουλεύσεις πραγματοποιήθηκαν σε Αυγόρου και Αγρό με στόχο τη συζήτηση και την καταγραφή των αναγκών, των προβλημάτων και των εισηγήσεων που έχουν οι νέοι της υπαίθρου και των αγροτικών περιοχών. Αφού καταγράφηκαν τα συμπεράσματα, πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος συνάντηση των νέων με τον πολιτικό προϊστάμενο του Υπουργείου, Κώστα Καδή.

Τα σημαντικότερα προβλήματα και αδυναμίες που παρουσιάζονται στην προσπάθεια των νέων για ενασχόληση με τη γεωργία είναι: • Αδυναμία εύκολης πρόσβασης σε κεφάλαια λόγω αυστηρών και περιοριστικών κριτηρίων από τις τράπεζες και • Απουσία κινήτρων για εγκατάσταση νέων στις αγροτικές περιοχές.

Οι τρόποι που θα μπορούσαν να στηριχθούν οι νέοι για να εγκατασταθούν στη γεωργία ως αρχηγοί γεωργικών εκμεταλλεύσεων είναι: • Παροχή ενισχύσεων για επενδύσεις στη γεωργία για νέους που σκοπεύουν να εγκατασταθούν. • Παραχώρηση πρόσθετων κινήτρων σε σχέση με τους υπόλοιπους γεωργούς (αυξημένη μοριοδότηση, αυξημένα ποσοστά) • Καθοδήγηση, εκπαίδευση και κατάρτιση των νέων μέσα από ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα • Βελτίωση της πληροφόρησης για τις δυνατότητες που παρέχονται στα πλαίσια της ΚΓΠ • Διευκόλυνση στην προσπάθεια εξεύρεσης χρηματοδότησης των νέων (επαφές με τραπεζικά ιδρύματα και Υπουργείο Οικονομικών).

Στα δυνατά σημεία καταγράφεται η μεγάλη βαρύτητα που αποδίδει η νέα ΚΑΠ στην προσέλκυση των νέων γεωργών και το υψηλό μορφωτικό επίπεδο των νέων γεωργών.

Στήριξη και για τους πληγέντες από τις πυρκαγιές

Η προκήρυξη του μέτρου για αποκατάσταση του γεωργικού δυναμικού απευθύνεται σε γεωργούς, επαγγελματίες και μη που έχουν πληγεί από τις πρόσφατες πυρκαγιές. Προβλέπεται ενίσχυση 100% επί των συνολικών επιλέξιμων δαπανών, 50% για το ποσό που υπερβαίνει την εκτιμημένη ζημιά. Ως ελάχιστο ποσό ενίσχυσης καθορίστηκε το ποσό των €500 και μέγιστο το ποσό των €350.000. Θα πραγματοποιηθούν διασταυρούμενοι έλεγχοι για αποφυγή διπλής χρηματοδότησης. Η επιλεξιμότητα δαπανών ισχύει από την ημέρα του καταστροφικού συμβάντος, καλύπτονται δαπάνες που εντοπίστηκαν κατά την καταγραφή των ζημιών, ενώ δεν καλύπτεται απώλεια εισοδήματος.

Στο σχέδιο χορηγιών για ενίσχυση της νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας αναφέρθηκε στην παρουσίασή του ο διευθυντής της Υπηρεσίας Βιομηχανίας και Τεχνολογίας Χρίστος Φωτιάδης. Το σχέδιο αποσκοπεί στην ανάπτυξη, υποστήριξη και προώθηση της επιχειρηματικότητας μεταξύ των νέων, ανδρών και γυναικών, που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά, αξιοποιώντας τις γνώσεις τους, την εμπειρία, την κατάρτιση, τα ταλέντα και τα επιχειρηματικά τους πλάνα.

Το Σχέδιο Ενίσχυσης Νέας Επιχειρηματικής Δραστηριότητας περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα «Θ.Αλ.Ε.Ι.Α» (Θεμέλια Αλλαγής, Ευημερίας, Ισότητας, Ανάπτυξης) 2021-2027 και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Κυπριακή Δημοκρατία. Ο προϋπολογισμός της πρώτης προκήρυξης για τις ανάγκες του σχεδίου που κλείνει με την τελευταία ημέρα του 2021, ανέρχεται στα €30 εκατ. Η δεύτερη χρονική περίοδος υποβολής των προτάσεων ενδέχεται να πραγματοποιηθεί την περίοδο Μαΐου 2022 – Δεκεμβρίου 2022.

Δικαιούχοι του σχεδίου, είναι άνεργοι ή μισθωτοί που δεν ασκούσαν επιχειρηματική δραστηριότητα τουλάχιστον έξι μήνες πριν την ημερομηνία υποβολής της πρότασης τους. Ως έναρξη άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας νοείται η έναρξη επαγγέλματος  ως αυτοεργοδοτούμενος ή η συμμετοχή σε ενεργή επιχείρηση ως εταίρος με ποσοστό πέραν του 25%. Το σχέδιο απευθύνεται σε νέους και νέες 18-29 ετών, άνδρες 30-50 ετών και γυναίκες 30-55 ετών. Ο νέοι και νέες, άνδρες και γυναίκες, που διαμένουν νόμιμα σε περιοχές που ασκείται αποτελεσματικός έλεγχος από την ΚΔ τουλάχιστον για έξι μήνες πριν την υποβολή της αίτησης τους και έχουν δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης σε εργασία. Πολίτες που αποδεδειγμένα, για λόγους εργασίας, σπουδών ή μετεκπαίδευσης δεν πληρούν το πιο πάνω κριτήριο, έχουν δικαίωμα υποβολής αίτησης στα πλαίσια του Σχεδίου αυτού, νοουμένου ότι η άμεση οικογένεια τους (σύζυγος, γονείς, αδέλφια), το πληροί.

Σημειώνεται ότι φυσικά πρόσωπα που αποδεδειγμένα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους μόνο σε έναν εργοδότη με το σύστημα της «μίσθωσης υπηρεσιών» και υποχρεούνται να καταβάλλουν Κοινωνικές Ασφαλίσεις ως αυτοεργοδοτούμενα, δεν θεωρείται ότι ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.

Το ποσοστό της χορηγίας ανέρχεται στο 70% για τους νέους ηλικίας 18-29, ενώ για άνδρες ηλικίας 30-50 και γυναίκες ηλικίας 30-55 η ένταση της χορηγίας θα ανέρχεται στο 60%. Η χορηγία υπολογίζεται πάνω στο κόστος των επιλέξιμων δαπανών της επένδυσης (εξοπλισμός, ειδικές εγκαταστάσεις, ανέγερση, αγορά ή και ανακαίνιση / διαμόρφωση χώρων, προβολή-προώθηση και άλλες δαπάνες), με ανώτατο επιλέξιμο προϋπολογισμό ανά επιχείρηση τις €120.000 για δραστηριότητες που αφορούν τη μεταποίηση, τις υπηρεσίες, το ηλεκτρονικό εμπόριο και τον τουρισμό. Ως ελάχιστο όριο επιλέξιμου συνολικού προϋπολογισμού πρότασης καθορίστηκε το ποσό των €10.000.

Επιλέξιμες δραστηριότητες θεωρούνται η μεταποίηση, οι υπηρεσίες και ο τουρισμός. Εξαιρούνται αυτές που έχουν σχέση με τα πιο κάτω: α) Την πρωτογενή παραγωγή, μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων. β) Τους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. γ) Το χονδρικό και λιανικό εμπόριο οποιουδήποτε προϊόντος ή υπηρεσίας εξαιρουμένου του εμπορίου που διενεργείται μόνο με τη χρήση Ηλεκτρονικού Εμπορίου (e-commerce).

Στις κατηγορίες των άμεσων επιλέξιμων δαπανών καθορίζονται: 1)Αγορά κτηρίων. 2)Ανέγερση – επέκταση κτηρίων. 3)Διαμόρφωση – ανακαίνιση κτηρίων. 4)Αγορά καινούργιων μηχανημάτων, εξοπλισμού και μεταφορικών μέσων. 5)Ειδικές εγκαταστάσεις. 6)Προβολή – προώθηση. Στις έμμεσες δαπάνες είναι τα άλλα έξοδα, δηλαδή κατ’ αποκοπή ποσοστό 7% (flat rate) το οποίο θα υπολογίζεται επί του συνόλου των άμεσων επιλέξιμων δαπανών.

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ   

Την προσέλκυση νέων στις αγροτικές περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της γήρανσης του πληθυσμού έχουν ως στόχο τα δύο από τα τρία νέα εργαλεία που ενεργοποιεί τον Νοέμβριο το ΠΑΑ μέσα από 2η προκήρυξη του Μέτρου 6.1 «Ενίσχυση πρώτης εγκατάστασης νέων γεωργών» και της 3ης προκήρυξης του Μέτρου 4.1 «Επενδύσεις στις γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις». Το τρίτο μέτρων που θα προκηρυχθεί είναι η 1η προκήρυξη του Μέτρου 5.2 «Αποκατάσταση γεωργικού δυναμικού που πλήγηκε από φυσικές καταστροφές». Το διαθέσιμο κονδύλι για το επενδυτικό μέτρο 4.1 είναι €30 εκατ. και για το μέτρο 6.1. €5 εκατ. Το κονδύλι για την αποκατάσταση γεωργικού δυναμικού φθάνει τα €2 εκατ.

Συγκεκριμένα, μέσα από το μέτρο για τις επενδύσεις διατηρείται το υποσχέδιο για ορεινές περιοχές εισάγοντας βελτιωμένες διατάξεις σχετικά με τα αντιχαλαζιακά συστήματα. Περαιτέρω, υπάρχει χρηματοδότηση δράσεων έξυπνης γεωργίας και εισαγωγής νέων τεχνολογιών (με αυξημένα ποσοστά ενίσχυσης) και χρηματοδότηση πράσινων καινοτομιών (με αυξημένα ποσοστά ενίσχυσης).

Επιπλέον, θα υπάρχει νέο υποσχέδιο εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων για αρδευτικούς σκοπούς, διατηρείται το υποσχέδιο για τη διαχείριση κτηνοτροφικών αποβλήτων και υπάρχει σχέδιο στήριξης της αιγοπροβατοτροφίας ενόψει και της κατοχύρωσης του χαλλουμιού, καθώς και στήριξη και άλλων τομέων προτεραιότητας.

Στην προκήρυξη για ενίσχυση της πρώτης εγκατάστασης νέων γεωργών ο προϋπολογισμός είναι €5 εκατ. Προβλέπεται αύξηση εφάπαξ ποσού μέχρι και €50.000, από €20.000 που ήταν μέχρι σήμερα και αναγνώριση ιδιαιτεροτήτων ορεινών περιοχών. Το αυξημένο ποσό ενίσχυσης θα δοθεί για όσους υποβάλουν επιχειρηματικό σχέδιο με επενδύσεις πέραν των €100 χιλ. σε ορεινές περιοχές, ενώ για άλλες περιοχές το ποσό φθάνει τις €40 χιλ. Για επενδύσεις από €50 χιλ. έως €60 χιλ. το ποσό ενίσχυσης για ορεινές περιοχές ανέρχεται στις €40 χιλ. και για άλλες περιοχές €20 χιλ.