Τον σημαντικό ρόλο που καλείται να διαδραματίσει σήμερα η ελληνική επιχειρηματικότητα, τόσο μέσα από τη δράση, τις πρωτοβουλίες και το ρίσκο που πρέπει να αναλάβει, όσο και μέσα από την αλλαγή κουλτούρας και τρόπου σκέψης που χρειάζεται για να εμπνεύσει, ανέπτυξε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Νέων Επιχειρηματιών (ΕΕΝΕ) Dr Βασίλης Απόστολόπουλος, ανοίγοντας τις εργασίες της 7ης Eτήσιας Oικονομικής Διάσκεψης με θέμα «Επιχειρηματικότητα 2.0: Επαναπροσδιορίζοντας την Ελληνική Επιχειρηματικότητα».

«Καλούμαστε σήμερα να συνδιαμορφώσουμε το μέλλον και ο ρόλος του ελληνικού επιχειρείν θα είναι καθοριστικός. Στο καίριας σημασίας σχέδιο Ελλάδα 2.0 η Ελληνική Ένωση Νέων Επιχειρηματιών απαντά σήμερα με την Επιχειρηματικότητα 2.0, ένα πλαίσιο κατευθύνσεων με πυξίδα την βιωσιμότητα, την αειφορία, την ανταγωνιστικότητα, τις ποιοτικές επενδύσεις, τη μεγιστοποίηση της προστιθέμενης αξίας, την εξωστρέφεια, την καινοτομία, το «scale-up», καθώς και τον σύγχρονο αξιακό κώδικα και κουλτούρα που πρέπει να διέπει την ελληνική επιχειρηματικότητα» ανέφερε ο κ. Αποστολόπουλος, επισημαίνοντας ότι «μέσα από αυτό το πρίσμα θα επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της σύγχρονης επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα και από ποια στοιχεία, ηθικούς κανόνες, πρακτικές, άξονες και αξιακή πυξίδα θα διέπεται».

Ο πρόεδρος της ΕΕΝΕ επισήμανε ότι «δεν γίνεται να συνεχίζουμε σε λογικές “small is beautiful”, μικρών και μοναχικών επιχειρήσεων, χωρίς αναπτυξιακό όραμα συνοδευόμενο από ρεαλιστικά και υλοποιήσιμα σχέδια, ακέραια “business plan”, σωστό εσωτερικό και εξωτερικό έλεγχο και δικλείδες ασφαλείας και διαχείρισης ρίσκου στη βάση των διεθνών προτύπων και βέλτιστων πρακτικών. Ούτε γίνεται πλέον να χρίζουμε “επιχειρηματικά σχέδια” το ο,τιδήποτε απλώς για να απορροφήσουμε επιδοτήσεις. Επιδοτήσεις και κίνητρα μόνο στη βάση ανταγωνιστικών business plan, άρτιων και βιώσιμων επιχειρηματικών προτάσεων που χτίζουν κλίμακα, αυξάνουν τον πλούτο, δημιουργούν καλές θέσεις εργασίας και έχουν βιώσιμο ορίζοντα».

Τόνισε επίσης ότι «δεν επιτρέπεται να συνεχίσουμε να διαιωνίζουμε κακές πρακτικές, και να επιβαρύνουμε το υγιές επιχειρηματικό οικοσύστημα και να σέρνουμε προβληματικές επιχειρήσεις σε μία αδιέξοδη προσπάθεια να αναβάλλουμε το αναπόφευκτο. Η επιτυχία των επιχειρήσεων εφεξής πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στην ανταγωνιστικότητα, και όχι στην ικανότητα των επιχειρηματιών να διαπλέκονται».

«Τα επόμενα χρόνια, κεφαλαιοποιώντας τους αναπτυξιακούς πόρους και το παράθυρο ευκαιρίας που έχουμε μπροστά μας, καλούμαστε να κρατήσουμε τα πλεονεκτήματα των οικογενειακών επιχειρήσεων, οδεύοντας όμως σε μία συγκροτημένη τροχιά scale-up, εξωστρέφειας, ανάπτυξης, να αλλάξουν κλίμακα και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά τους, με ανοιχτές γέφυρες συνεργασίας προς όλες τις κατευθύνσεις. Διεθνείς, που να προάγουν την εξωστρέφεια και να δίνουν προοπτικές ανάπτυξης στις εξαγωγές και στον όγκο, και στην κλίμακα. Παράλληλα, εγχώριες συνεργασίες, που να ενισχύουν το Ελληνικό επιχειρηματικό οικοσύστημα, να μεγιστοποιούν εσωτερικά την υπεραξία και να μια “win-win” σχέση. Καθώς και “disruptive” γέφυρες με την καινοτόμα και την νεοφυή επιχειρηματικότητα, το τεχνολογικό οικοσύστημα, που δύναται να αναπτυχθεί σημαντικά» επισήμανε ο πρόεδρος της ΕΕΝΕ και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου του Ιατρικού Αθηνών Βασίλης Αποστολόπουλος.

Αλλαγή κουλτούρας στις επενδύσεις

Ο κ. Αποστολόπουλος έδωσε έμφαση στην αλλαγή κουλτούρας που απαιτείται. «Οφείλουμε να αλλάξουμε την κουλτούρα μας ως προς τις επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη, στην καινοτομία και την πρωτοπορία. Να μην επαναπαυόμαστε, καθώς είναι τόσο γρήγορη και διαρκής η εξέλιξη της τεχνολογίας και τέτοιας έντασης ο ψηφιακός μετασχηματισμός, που τα σημερινά δεδομένα τόσο στον χάρτη της παραγωγής όσο και στον χώρο των υπηρεσιών, θα έχουν αλλάξει άρδην μέχρι το 2030. Παρότι βελτιωμένη η εικόνα των ελληνικών επενδύσεων σε R&D, ακόμα παραμένουμε περίπου στο 1/3 του μέσου όρου. Για να πετύχουμε τους κεντρικούς στόχους που σας ανέπτυξα, δεν πρέπει απλά να κάνουμε catch-up, αλλά να επενδύσουμε υπερ-πολλαπλάσια, εισφέροντας κεφάλαια και έξυπνους επενδυτές από το εξωτερικό», είπε.

Με αυτό ως ζητούμενο, «καλούμαστε άμεσα να αναπτύξουμε μία άλλη προσέγγιση στον επενδυτικό μας σχεδιασμό, που τόσο στις εταιρίες μας, όσο και συλλογικά, μέσα από επιχειρηματικά cluster στον χώρο της καινοτομίας και της τεχνολογίας να διασφαλίσουμε πως οι Ελληνικές επιχειρήσεις θα παραμείνουν ανταγωνιστικές και θα αναδειχθούν πρωτοπόρες στην επόμενη μέρα της επιχειρηματικότητας» πρόσθεσε.

Έδωσε επίσης έμφαση  στο γεγονός ότι «οι επενδύσεις που καλούνται να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν οι Ελληνικές επιχειρήσεις, οφείλουν να λάβουν υπόψη τις κυρίαρχες τάσεις τόσο των κλάδων τους όσο και ευρύτερα παγκοσμίως. Από τον Τουρισμό, όπου ήδη η πυξίδα δείχνει ξεκάθαρα την ανάγκη να προτεραιοποιηθεί η ποιότητα, με διασύνδεση του Οικοσυστήματος που ονομάζουμε στην ΕΕΝΕ “Οικονομία της Φιλοξενίας”, με στόχο να δημιουργήσουμε την μέγιστη δυνατή υπεραξία μέσα στο Ελληνικό Οικοσύστημα και τις τοπικές κοινωνίες. Αξιοποιώντας στο μέγιστο τοπικούς εταίρους, εμπνέοντας την διάχυση του “culture change” που περιγράφουμε, με δράσεις, πρωτοβουλίες, και πάνω από όλα μέσα από «win-win» συνεργασίες μακροχρόνιου χαρακτήρα που θα προσδώσουν εμπιστοσύνη και συνέπεια ωφελώντας τα πρότζεκτ και διευκολύνοντας τις συναλλαγές σε όλο το εύρος της αλυσίδας», είπε μεταξύ άλλων.

«Μέσα σε ελάχιστο χρόνο, να καταρτίσουμε σχέδια επαύξησης της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, επενδύοντας στο Industry 4.0, στον ψηφιακό μετασχηματισμό, στην ψηφιοποίηση και τον ρομποτικό αυτοματισμό, στις ψηφιακές δεξιότητες και τα ψηφιακά βοηθήματα, στην επόμενη μέρα της Αγροδιατροφής και τον νέο χάρτη των υπηρεσιών. Οι επιχειρηματικοί ηγέτες και τα συνεργατικά σχήματα που χρειάζεται να προκύψουν για να ξεφύγουμε από το κρίσιμο μειονέκτημα των πολλών μικρών ελληνικών επιχειρήσεων, καλούνται να σκεφτούν την μεγάλη εικόνα, να είναι έτοιμοι να μοιραστούν για να πολλαπλασιάσουν. Η επιχειρηματικότητα παγκοσμίως έχει αλλάξει ταχύτητα και διάρθρωση. Το στοίχημα στην Ελλάδα είναι, διατηρώντας την Ελληνικότητα, να κατακτήσουμε μία σημαντικότερη θέση στην Ευρωπαϊκή και την Παγκόσμια αγορά, χτίζοντας μεγαλύτερες και πιο εξωστρεφείς επιχειρήσεις, ενισχύοντας τις εξαγωγές μας, και αναπτύσσοντας προϊόντα που μπορούν να υποκαταστήσουν εισαγωγές, με τρόπο φυσικό» παρατήρησε.

Έκανε επίσης εκτενή αναφορά στην σημασία της πράσινης μετάβασης, του ψηφιακού μετασχηματισμού  της κυκλικής οικονομίας, του «Zero Waste» και της ανακύκλωση, της αειφορίας, των στόχων του ESG, των μεγάλων δεδομένων, της απομακρυσμένης εργασία και των ψηφιακών δεξιοτήτων, της εκπαίδευσης και της ψηφιακής εκπαίδευσης, που είναι κεντρικές τάσεις και δυναμικές που εδραιώνονται παγκοσμίως. «Η Ελληνική Πολιτεία και η Ελληνική Επιχειρηματικότητα συγκεκριμένα, καλούνται σήμερα να κάνουν άλματα και να πραγματοποιήσουν θεμελιώδεις υπερβάσεις για να διασφαλίσουν την επόμενη μέρα και να δώσουν ευκαιρίες στους επιχειρηματίες του αύριο και την κοινωνία. Και αν οι ίδιοι οι επιχειρηματίες δεν επενδύσουμε αποφασιστικά σε νέες κατευθύνσεις και νέες λογικές, καμία εξωτερική χρηματοδότηση η κίνητρο από μόνο του, δεν θα μπορέσει να λύσει μακροχρόνια τα κύρια ζητήματα που αντιμετωπίζει το ελληνικό επιχειρείν» είπε.

Αναφορικά με την τεχνολογία ο κ. Αποστολόπουλος είπε ότι είναι αναγκαία για όλο το μετασχηματισμό του κράτους και της επιχειρηματικότητας. Χωρίς τεχνολογία δεν πάμε παρακάτω, δεν αναπτυσσόμαστε, δεν αλλάζουμε ταχύτητα και κλίμακα. Πλην όμως, αυτό είναι παγκόσμια δυναμική και τάση. Αυτό που θα μας διαφοροποιήσει όμως στο τεχνολογικό μας ταξίδι και τον μετασχηματισμό, και θα δημιουργήσει μία πρόσθετη προοπτική για την Ελλάδα, είναι η «ανθρωπιά», οι αξίες, η ηθική και η φιλοσοφία μας, πρόσθεσε μεταξύ άλλων ο κ. Αποστολόπουλος.

«Οι Έλληνες επιχειρηματίες της ΕΕΝΕ, θα συνεχίσουμε να δίνουμε τη μάχη για την ταχύρρυθμη ανάπτυξη, και σύμμαχός μας θα είναι η Επιχειρηματικότητα 2.0, όσο περισσότερο αγκαλιάσει το Ελληνικό Επιχειρείν αυτή την πυξίδα, τόσο ισχυρότερο θα γίνει το πρόταγμα, θα επιταχυνθεί η αλλαγή κουλτούρας, θα ενισχυθεί το scale-up, θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα, και όλοι μαζί θα χτίσουμε την Ελλάδα που θέλουμε, με μία οικονομία παντός καιρού, με ευκαιρίες και ανάπτυξη για όλους. Επιχειρηματικότητα 2.0, για την Ελλάδα 2.0, αυτό είναι το κοινό μας στοίχημα, η μεγάλη πρόκληση» είπε ο πρόεδρος της ΕΕΝΕ κλείνοντας την παρέμβαση του.

Ο ρόλος του ανθρώπινου δυναμικού στην ανάπτυξη στο επίκεντρο παρέμβασης του αντιπροέδρου της ΕΕΝΕ Κρίστιαν Χατζημηνά

Στον ρόλο του ανθρώπινου δυναμικού και στη συμβολή του στην ανάπτυξη έδωσε έμφαση ο αντιπροέδρος της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών και πρόεδρος του EFA Group Κρίστιαν Χατζημηνάς, μιλώντας στην 7η Ετήσια Οικονομική Διάσκεψη της ΕΕΝΕ, με θέμα «Επιχειρηματικότητα 2.0: Επαναπροσδιορίζοντας την Ελληνική Επιχειρηματικότητα».

Εφέτος, τιμούμε κυρίως τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα των οποίων η παραγωγικότητα, σε σχέση πάντα με τους υφιστάμενους μισθούς που αναγκαστικά η κρίση έπληξε καίρια, έχει χτυπήσει ταβάνι. Μπορεί να σας φαίνεται περίεργο αυτό που λέω , αλλά αν πάτε σε οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης, με μικρές εξαιρέσεις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ,  δεν θα συναντήσετε τέτοια παραγωγικότητα στους εργαζόμενους, και βέβαια φιλότιμο και προσπάθεια. Αυτή η παραγωγικότητα έχει φτάσει πια στα όρια της, πάντα σε σχέση με τους υφιστάμενους μισθούς, λόγω κάποιων συγκεκριμένων παραγόντων τους οποίους θα αναλύσουμε περαιτέρω, είπε ο αντιπρόεδρος της ΕΕΝΕ.

Ο κ.Χατζημηνάς επισήμανε ότι ως επιχειρηματίες αλλά και το κράτος, οφείλουμε να βοηθήσουμε κυρίως τα νέα παιδιά και όχι μόνο να ανεβάσουν το χαμηλό εισόδημα τους των 650 και 750 ευρώ,  των 1000 ευρώ και πιο πάνω, μέσω περαιτέρω αύξησης της παραγωγικότητας. Ο πρώτος ανασταλτικός παράγοντας είναι το μη μισθολογικό κόστος. Αυτό πρέπει να χτυπηθεί καίρια, μέσα στο πλαίσιο μιας δημοσιονομικής πειθαρχίας,  με μια στρατηγική όμως όχι μόνο από πάνω προς τα κάτω,  αλλά και από κάτω προς τα πάνω, με αιχμή του δόρατος, εκτός των άλλων, την πολυσυζητημένη ψηφιοποίηση, που πρέπει ταυτόχρονα να υποστηρίζει την επανεκπαίδευση σε ψηφιακές δεξιότητες, πρόσθεσε.

Ο αντιπρόεδρος της ΕΕΝΕ επισήμανε ότι θα πρέπει να υπάρξει γενναία έκπτωση στο μη μισθολογικό κόστος που το επιβαρύνονται και οι εργαζόμενοι αλλά και οι εργοδότες, με την προϋπόθεση η επιχείρηση να επενδύσει στην επανεκπαίδευση σε ψηφιακές δεξιότητες, σε αναγνωρισμένες σχολές με αυστηρά κριτήρια επιτυχούς περαίωσής της από τον εργαζόμενο.

Έδωσε μάλιστα το ακόλουθο παράδειγμα: Εργαζόμενος που αμείβεται στα 700 και 1000 ευρώ καθαρά και σήμερα, το μη μισθολογικό κόστος είναι αντίστοιχα 116-180 ευρώ και 185-667 ευρώ για εργαζόμενο και επιχείρηση (συνολικό μη μισθολογικό κόστος: 300-850 ευρώ αντίστοιχα), να μειωθεί κατά  30% τουλάχιστον δηλαδή, στα παραδείγματα αυτά σύνολο έκπτωσης 90-250 ευρώ ανά μήνα.  Αυτό πρέπει να ισχύει και για τις μεγαλύτερες κλίμακες για να επανεκπαιδευθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι με αντίστοιχο ποσοστιαίο όφελος στις καθαρές αμοιβές τους/κόστος επιχείρησης.

Ο κ.Χατζημηνάς έθεσε το ερώτημα γιατί να μην έχει ο κάθε εργαζόμενος ένα αντίστοιχο πιστοποιητικό όπως ένας εμβολιασμένος που θα του αυξάνει το εισόδημα και θα στοιχίζει και στην επιχείρηση λιγότερο να τον προσλάβει ή και να του δώσει αύξηση. Σε αυτό το πιστοποιητικό πρέπει βέβαια ανά τακτά χρονικά διαστήματα να υπάρχει και μια «αναμνηστική δόση» ανανέωσης αυτών των ψηφιακών δεξιοτήτων με περαιτέρω σύντομη εκπαίδευση, μιας και οι τεχνολογικές εξελίξεις τρέχουν πια πολύ γρήγορα.  Η χρηματοδότηση αυτή δηλαδή της μείωσης του μισθολογικού κόστους πρέπει να προέλθει κυρίως από τα Ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης, τόνισε μεταξύ άλλων.

Αναφέρθηκε επίσης σε δυο άλλους παράγοντες/εμπόδια στην ανάπτυξη, που αφορούν μεν την παραγωγικότητα, αλλά είναι πέραν του παράγοντα ανθρώπινου δυναμικού. Στην ανάγκη ταχύτερης απονομής δικαιοσύνης καθώς και στα κόκκινα δάνεια.  Δεν υπάρχει πιο αντιπαραγωγικό από το να μένει αναξιοποίητο ανθρώπινο δυναμικό, επιχειρήσεις και πάγια στοιχεία που θα μπορούσαν να παράγουν, να κάθονται ανεκμετάλλευτα σε μια ιδιότυπη ομηρία με αβέβαιη κατάληξη. Πολλά από αυτά είναι βιώσιμα με μια γενναία ρύθμιση. Καλώς οι κυβερνήσεις νομοθέτησαν για να φύγουν από τους ισολογισμούς των τραπεζών και να περάσουν στα funds σε ένα ποσοστό της αξίας τους. Εάν είναι όμως τα funds αυτά, για να βγάλουν τα σπασμένα από το μικρό και μεσαίο ποσοστό αυτών των επιχειρήσεων που είναι βιώσιμες, να τις πιέσουν υπερβολικά ώστε αυτές να αποδώσουν και να επιζήσουν προσωρινά αλλά να μην ορθοποδήσουν μακροπρόθεσμα, τότε κάναμε μισή δουλειά, είπε.

Για να καταλήξει: Δεν είμαστε αντίθετοι στα funds τα οποία είναι καλοδεχούμενα και αναγνωρίζουμε τη συνεισφορά τους. Παρόλα αυτά δεν μπορούμε να δεχθούμε ως ΕΕΝΕ κανένα υπέρμετρο και άδικο ασφυκτικό πλαίσιο στους επιχειρηματίες με τέτοια δάνεια, που όμως μπορούν να ορθοποδήσουν. Σε κάθε περίπτωση τα πάγια στοιχεία αυτά, οι επιχειρήσεις αυτές όπως και το ανθρώπινο τους δυναμικό πρέπει να ξανα-αποδοθούν στην παραγωγή με μακροπρόθεσμη προοπτική επιβίωσης, πρόσθεσε.

Η σημασία της καινοτομίας και τεχνολογίας

Στα mega trends που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και το δημογραφικό που επηρεάζουν όλες τις χώρες αναφέρθηκε ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος, Editorial Director, diaNEOsis, μιλώντας στην 7η Οικονομική Διάσκεψη της ΕΕΝΕ.

Το  πρόβλημα θα είναι ιδιαίτερα έντονο στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια είπε, ενώ αναφορικά με την κλιματική αλλαγή η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου έχει να αντιμετωπίσει και αυτή σημαντικές προκλήσεις. Η επόμενη δεκαετία θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη γα το μέλλον της χώρας μας και αυτό θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από την κοινωνία, ανέφερε ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος.

Ο Μάρκος Βερέμης co-Founder & Executive Chairman, Upstream επισήμανε ότι η Ελλάδα ως χώρα ήταν απούσα από την καινοτομία και την τεχνολογία, τομείς που ξεκίνησε να δραστηριοποιείται μόλις πριν δέκα χρόνια, γεγονός που είχε συνέπειες και στην οικονομία.  Αναφέρθηκε στην σημασία των δύο αυτών τομέων στον μετασχηματισμό της οικονομίας ειδικά στη διαδικασία εκσυγχρονισμού και μετασχηματισμού μικρών επιχειρήσεων προκειμένου μετά να μεγεθυνθούν μέσω συνενώσεων δυνάμεων.

Αναφερόμενος σε επενδύσεις venture capital είπε ότι η Ελλάδα με 70 εκατ. ευρώ το χρόνο υστερεί σημαντικά, εάν ληφθεί υπόψη ότι στην Γερμανία το αντίστοιχο νούμερο (προσαρμοσμένο κατά κεφαλήν) είναι 700 εκατ. ευρώ και στο Ισραήλ 1,5 δις ευρώ, Δομικά η ελληνική οικονομία δεν έχει ακόμη αλλάξει, είπε ο κ. Βερέμης, επισημαίνοντας ότι το όραμα της Επιτροπής Καινοτομίας του ΣΕΒ είναι ο τομέας της τεχνολογίας και καινοτομίας να έχει ένα ανάλογο ποσοστό του τουρισμού στην οικονομίας.  Επισήμανε επίσης ότι θα πρέπει να δοθεί περαιτέρω έμφαση στην αξιοκρατία α και στην ενίσχυση της συνεργασίας στην χώρα μας.

Ο Μιχάλης Στάγκος, Co-Founder & President, Industry Disruptors Game Changers, MSCOMM αναφέρθηκε στην μεγάλη ευκαιρία της Ελλάδος τα επόμενα χρόνια και στην  μεγάλη  πρόκληση να προχωρήσουν περαιτέρω οι μεταρρυθμίσεις. Η Ελλάδα μετά από πολλά χρόνια έχει γίνει επενδυτικός πόλος διεθνών επενδυτών, τόνισε ο κ, Στάγκος. Αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται όπως η δημιουργία  νέου κέντρου δεξιοτήτων σε συνεργασία με το Γεωπονικό για την έξυπνη γεωργία, επένδυσης 2 εκατ. ευρώ, ενός νέου επενδυτικού ταμείου καθώς και της δημιουργίας νέας πλατφόρμας με τελικό στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη του οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων.